Η Βαρβάρα Θράκης αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά και αγαπημένα έθιμα του τόπου, ένα γλυκό με βαθιές θρησκευτικές ρίζες που παρασκευάζεται κάθε χρόνο στις 4 Δεκεμβρίου, παραμονή της Αγίας Βαρβάρας. Το γλυκό αυτό μοιράζεται παραδοσιακά σε μπολάκια στους γείτονες, με ευχή να έχουν τα παιδιά του σπιτιού καλή υγεία, αλλά και ως ένδειξη τιμής προς την Αγία, από την οποία πήρε το όνομά του.
Το έθιμο της «Βαρβάρας»
Στη Θράκη, η προετοιμασία της Βαρβάρας ξεκινούσε την παραμονή της γιορτής και μοιραζόταν ανήμερα, νωρίς το πρωί. Εκείνη τη μέρα, οι δρόμοι γέμιζαν από παιδιά που κρατούσαν τσίγκινα δοχεία και μοίραζαν το γλυκό από σπίτι σε σπίτι. Σύμφωνα με το έθιμο, κάθε νοικοκύρης όφειλε να επιστρέψει το σκεύος γεμισμένο με δική του Βαρβάρα.
Για τα παιδιά ήταν ημέρα γιορτής: ένα χαρούμενο πανηγύρι μέσα στην καρδιά του χειμώνα, με τα σπίτια να λάμπουν από καθαριότητα και να ανοίγουν τις πόρτες τους στους επισκέπτες. Η Θρακιώτισσα γυναίκα με την παραδοσιακή φορεσιά πρωτοστατούσε, προσδίδοντας στον εορτασμό ιδιαίτερη ζεστασιά και χρώμα.
Κάθε 4η Δεκεμβρίου, το άρωμα του σουσαμιού και της κανέλας πλημμυρίζει τα σπίτια, ενώ οι «σουπιερίτσες», όπως τις αποκαλούν οι παλιοί, γεμίζουν με αχνιστή Βαρβάρα που ζεσταίνει μικρούς και μεγάλους.
Οι δύο εκδοχές για την προέλευση του εθίμου
1. Η εκδοχή της Αγίας Βαρβάρας
Σύμφωνα με την πρώτη και πιο διαδεδομένη εκδοχή, ο Διόσκουρος —πατέρας της Αγίας Βαρβάρας και φανατικός διώκτης των Χριστιανών— σχεδίαζε να δηλητηριάσει τους χριστιανούς της περιοχής, δίνοντας εντολή στους αρτοποιούς να αναμείξουν τοξικές ουσίες στα τρόφιμα.
Η Βαρβάρα, μαθαίνοντας το σχέδιο, ειδοποίησε τους χριστιανούς να μη προμηθευτούν τρόφιμα και να πορευτούν με ό,τι είχαν ήδη στα σπίτια τους. Οι οικογένειες συγκέντρωσαν μικρές ποσότητες από σιτάρι, φασόλια, κουκιά, σταφίδες και άλλα τρόφιμα που είχαν απομείνει, τα έβαλαν όλα μαζί στην κατσαρόλα και τα μαγείρεψαν. Έτσι δημιουργήθηκε για πρώτη φορά η Βαρβάρα.
2. Η εκδοχή με ρίζες στην αρχαιότητα
Η δεύτερη εκδοχή συνδέει το έθιμο με τα αρχαία Εκαταία, τις τελετές προς τιμήν της θεάς Εκάτης, που γίνονταν στις αρχές του χειμώνα. Οι κάτοικοι, έχοντας αποθηκεύσει σιτάρι, ξηρά σύκα, σταφίδες και καρύδια, παρασκεύαζαν ένα ειδικό δείπνο-προσφορά για προστασία κατά τη διάρκεια του χειμώνα και για ευλογία της νέας σοδειάς.
Η Βαρβάρα, σύμφωνα με αυτή την άποψη, αντικατέστησε το αρχαίο Εκαταίο δείπνο, διατηρώντας όμως τα ίδια βασικά υλικά και την έννοια της προστασίας και της ευημερίας.
Ένα έθιμο ζωντανό μέχρι σήμερα
Ανεξάρτητα από την εκδοχή που θα δεχθεί κανείς, η Βαρβάρα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θρακιώτικης λαϊκής παράδοσης. Είναι εντυπωσιακό ότι το έθιμο παραμένει ζωντανό, με πολλούς νέους και κυρίως νοικοκυρές να το τηρούν κάθε χρόνο, διατηρώντας μία παράδοση που ενώνει γενιές και φέρνει ζεστασιά στα σπίτια μέσα στο χειμωνιάτικο τοπίο της Θράκης.
Χρόνια πολλά σε όλες τις Βαρβάρες!
https://thracenews.gr/i-varvara-tis-thrakis-to-glyko-tis-agias-varvaras-kai-i-istoria-piso-apo-to-agapimeno-ethimo/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου