Η Monachus monachus ανακάμπτει χάρη στην προστασία, αλλά ο ανεξέλεγκτος θαλάσσιος τουρισμός δοκιμάζει τα όρια της επιβίωσής της
Η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus), ένα από τα σπανιότερα θαλάσσια θηλαστικά στον πλανήτη, βρίσκει στην Ελλάδα το τελευταίο της ισχυρό καταφύγιο. Η χώρα φιλοξενεί περίπου τους μισούς από τους εναπομείναντες πληθυσμούς παγκοσμίως, γεγονός που της αποδίδει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση του είδους. Την ίδια στιγμή, οι πρόσφατες πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών γεννούν ελπίδα, ωστόσο η ραγδαία ανάπτυξη του τουρισμού απειλεί να ανατρέψει αυτή την εύθραυστη ισορροπία.
Ένα σπάνιο θηλαστικό στις σπηλιές των Σποράδων
Στα σκοτεινά νερά μιας θαλάσσιας σπηλιάς στις βόρειες Σποράδες, μια επιβλητική σκιά κινείται αργά. Πρόκειται για τη μεσογειακή φώκια, είδος που μπορεί να φτάσει τα 2,8 μέτρα μήκος και να ξεπεράσει τα 300 κιλά. Το σπάνιο αυτό θηλαστικό έχει βρει καταφύγιο στο Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου και Βορείων Σποράδων, τη μεγαλύτερη θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή της Ελλάδας και έναν από τους σημαντικότερους βιότοπους αναπαραγωγής του είδους παγκοσμίως.
Αυστηρή προστασία και σημάδια ανάκαμψης
Ιδιαίτερα αυστηρά είναι τα μέτρα προστασίας στο νησί Πιπέρι, όπου η πρόσβαση απαγορεύεται σε ακτίνα τριών ναυτικών μιλίων και επιτρέπεται μόνο σε ερευνητές με ειδική άδεια. Όπως εξηγεί ο θαλάσσιος βιολόγος και φύλακας του πάρκου, Άγγελος Αργυρίου, οι φώκιες εμφανίζονται συχνά να ξεκουράζονται σε ανοιχτές παραλίες.
«Το γεγονός ότι αισθάνονται αρκετά ασφαλείς για να βγαίνουν στη στεριά είναι σαφές σημάδι ότι τα μέτρα προστασίας αποδίδουν», σημειώνει.
Σήμερα, η Ελλάδα φιλοξενεί περίπου 500 μεσογειακές φώκιες, αριθμός σχεδόν διπλάσιος σε σχέση με τη δεκαετία του 1990. Το 2023, το είδος αναβαθμίστηκε από «κινδυνεύον» σε «ευάλωτο» στην Κόκκινη Λίστα της IUCN, εξέλιξη που αποδίδεται σε δεκαετίες συστηματικής προστασίας.
Ο ρόλος της MOm
Καθοριστική υπήρξε η συμβολή της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φώκιας (MOm), η οποία από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 έχει διασώσει περισσότερες από 40 ορφανές ή τραυματισμένες φώκιες.
«Αν σώσεις ένα θηλυκό, μπορεί να γεννήσει έως και 20 μικρά στη διάρκεια της ζωής της», τονίζει ο πρόεδρος της MOm, Πάνος Δενδρινός, υπογραμμίζοντας τη σημασία κάθε μεμονωμένης διάσωσης για την επιβίωση του είδους.
Ο τουρισμός ως σύγχρονη απειλή
Παρά τα ενθαρρυντικά σημάδια, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι μια νέα απειλή εντείνεται: ο ανεξέλεγκτος θαλάσσιος τουρισμός. Οι μεσογειακές φώκιες είναι εξαιρετικά ευαίσθητες στην ανθρώπινη παρουσία. Αν και παλαιότερα γεννούσαν σε ανοιχτές παραλίες, η ανθρώπινη πίεση τις ανάγκασε να καταφύγουν σε θαλάσσιες σπηλιές, οι οποίες συχνά αποδεικνύονται επικίνδυνες για τα νεογνά.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η νησίδα Φορμίκουλα στο Ιόνιο Πέλαγος, σημαντικός βιότοπος που εντάχθηκε πρόσφατα σε νέα θαλάσσια προστατευόμενη περιοχή. Σύμφωνα με τον θαλάσσιο βιολόγο Ζοάν Γκονθάλβο από το Ινστιτούτο Tethys, η παρουσία των φώκιων έχει μειωθεί δραματικά.
«Πριν λίγα χρόνια βλέπαμε καθημερινά πέντε ή έξι φώκιες μαζί. Σήμερα θεωρούμαστε τυχεροί αν δούμε μία ή δύο», αναφέρει.
«Πάρκα στα χαρτιά» και ελλιπής επιτήρηση
Ο ίδιος καταγράφει περιστατικά τουριστών που κυνηγούν φώκιες ή εισέρχονται σε σπηλιές αναπαραγωγής, προκαλώντας την εγκατάλειψη μικρών. Τον Αύγουστο του 2024, περισσότερα από 50 σκάφη βρέθηκαν ταυτόχρονα γύρω από τη μικρή ακτογραμμή της Φορμίκουλας, ακόμη και μέσα σε ζώνες απαγόρευσης, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian.
Παρά τους θεσμοθετημένους περιορισμούς, στη Φορμίκουλα δεν υπάρχουν ακόμη φύλακες. Μελέτη εννέα περιβαλλοντικών οργανώσεων δείχνει ότι μόνο 12 από τις 174 θαλάσσιες περιοχές Natura 2000 διαθέτουν ουσιαστικό καθεστώς προστασίας, εγείροντας τον κίνδυνο δημιουργίας «πάρκων στα χαρτιά».
Το στοίχημα της επόμενης ημέρας
Η ελπίδα στρέφεται πλέον στις νέες θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση και, κυρίως, στην ενίσχυση της επιτήρησης.
«Χρειαζόμαστε περισσότερα σκάφη, περισσότερο προσωπικό και πραγματική εφαρμογή του νόμου», υπογραμμίζει ο Πάνος Δενδρινός. Όπως προειδοποιούν οι επιστήμονες, η τύχη της μεσογειακής φώκιας θα αποτελέσει τελικά το μέτρο για το αν η Ελλάδα μπορεί να προστατεύσει αποτελεσματικά τη θαλάσσια βιοποικιλότητά της.
Πηγή: Guardian
https://thracenews.gr/mesogeiaki-fokia-to-teleftaio-tis-katafygio-stin-ellada-kai-i-apeili-tou-tourismou/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου